Vanmorgen na een stevig ontbijtje en een bak koffie vertrokken we weer richting de BETT Show. Verschillende collega’s hadden inmiddels heel verschillende ideeën over wat de snelste route was. Eén of twee keer overstappen met de metro, iets verder lopen maar dan een rechtstreekse trein en sluiproutes om eerder bij het station te zijn.

Uiteraard werd er veelvuldig op de smartphones gekeken en was Google Maps onze vriend. Maar ook de borden op de stations en de medewerkers op de perrons werden geraadpleegd. De groep was het op een gegeven moment niet met elkaar eens en de helft bleef in de metro te zitten, terwijl de andere helft dacht dat overstappen ervoor zou zorgen dat zij de kortste route hadden ontdekt …

Na een aantal uren op de BETT te hebben doorgebracht, zowel gister als vandaag, valt het mij weer op dat ontdekken, spelen, experimenteren en samenwerken steeds als elementen worden genoemd van een effectief leerproces. Een aantal keer kwamen de lage percentages voorbij van het onthouden door te luisteren of te lezen. Tegelijkertijd valt het me op dat we op dit soort beurzen en bij congressen niet heel veel anders doen dan luisteren, maar dat is een ander verhaal.

Willen we iets leren dan moeten we dus vooral gaan experimenteren, vallen en opstaan. En blijkbaar vinden we dat ook leuk en gaat dat vanzelf. Zoals vanmorgen met het uitstippelen en uitvoeren van onze heenreis. Ook de competitie sluipt er snel in. Want toch was het even spannend wie als eerste bij de BETT zou zijn! Uiteindelijk kwamen we trouwens allemaal tegelijk aan … 😉

En wat kunnen we dat leerproces verrijken met alle technologie die we tot onze beschikking hebben! We kunnen door de inzet van technologie veel meer experimenteren, in veilige omgevingen. We kunnen veel makkelijker spelelementen toevoegen. En we kunnen veel meer (bewegende) beelden toevoegen aan onze verhalen.

Maar laten we wel beginnen bij het leerproces en niet bij de technologie.

Een aantal jaar geleden werkte ik bij Kennisnet. Het Vier in Balans-model was daar niet weg te denken. Het was de basis voor ons werk. Vier bouwstenen die je alle vier aandacht moet geven om ICT effectief in te zetten. En het onderwijs daarmee echt te verbeteren.

En dan is het de vraag; begin je bij de mens of bij de technologie? Oftewel pak je het ‘onderwijs gedreven’ of ‘technologie gedreven’ aan? Het makkelijkste voorbeeld van een technologie gedreven innovatie vind ik het digitale schoolbord. Massaal werden ze de scholen binnen gereden. Want dit was de nieuwste technologie en ging het onderwijs verbeteren! Op dit moment zie ik een soortgelijke trend met virtual reality. Het is er, wordt betaalbaar(der) en biedt zoveel mogelijkheden. Maar passen deze mogelijkheden bij het onderwijs dat je geeft? En heb je deze technologie dan ook echt nodig?

Een collega vertelde me gister hoe haar man, docent bij de koksopleiding, een project heeft ontwikkeld waarbij studenten voor een goed doel pizza’s gaan bakken en verkopen. De studenten experimenteren, werken samen, ontdekken, vallen én staan weer op. Alle sociale media platformen worden gebruikt om het project onder de aandacht te brengen en om zo een startkapitaaltje bij elkaar te krijgen. Verder komt er weinig technologie bij kijken.

Begrijp me niet verkeerd, ik heb hele mooie dingen gezien en gehoord op de BETT. En ben ervan overtuigd dat het in bepaalde situaties het leerproces enorm kan verrijken. Vooral als het aansluit bij de visie op onderwijs en docenten het op een juiste manier kunnen inzetten. En dat is een mooi leerproces voor ons als docenten en ondersteuners, om met vallen en opstaan hier de beste weg in te vinden!

Dit blogbericht is geschreven door Mieke van Keulen, hoofd Onderwijs en Innovatie (OOA).

Er is wetenschappelijk onderzoek gedaan naar de hersenen van taxichauffeurs in Londen. Voordat je hier aan de slag kunt als taxichauffeur moet je een pittig examen afleggen en zo ongeveer alle straten en steegjes van Londen uit je hoofd kennen. Uit het onderzoek bleek dat taxichauffeurs een grotere hippocampus hebben. Dit is het gebied waar je (onder meer) ruimtelijke informatie opslaat. Tegelijk zien we dat, door het gebruik van navigatiesystemen, het formaat van dit deel van de hersenen juist afneemt. Use it, or lose it. Tijdens een zeer interessante presentatie van Alex Beard (Teach for All) en Jared Stein (Canvas) werd dan ook de vraag gesteld: hoe zorgen we ervoor dat technologie ons ondersteunt om slimmer te worden, niet dommer? Samen met Maxime Vollers (Menskracht7) volgde ik deze interessante presentatie en schreven we samen dit blog.

Op de Bett Show in Londen zijn vele voorbeelden te zien van mooie apps, leeromgevingen en tools die het leren ‘super gebruiksvriendelijk’ moeten maken. Maar is dat dan eigenlijk wel zo’n goed idee? Technologie in het onderwijs kan studenten heel erg helpen. Van iets simpels als het rustig terug kunnen kijken van een instructiefilmpje, tot een interactieve game op je smartphone om te oefenen met rekenen. Vaak zien dit soort apps en tools er erg mooi uit en zijn ze bijzonder gebruiksvriendelijk. Alex Beard ziet hier juist het probleem: “Iets nieuws leren is hard werken en het is niet effectief als technologie dat harde werken van de student overneemt.” The paradox of the guided user noemt Alex dit. Dat houdt onder mee in dat technologie het leren stopt wanneer er niet meer wordt nagedacht over de stappen die een student zet. Hoeveel telefoonnummers ken jij bijvoorbeeld nog uit je hoofd? Daar waar gemak in gebruik aantrekkelijk lijkt, ligt afhankelijkheid van technologie op de loer. Leren als doel lijkt daarmee ondergeschikt te zijn aan gebruiksgemak, terwijl het expliciteren of benoemen van de stappen die gevolgd zijn om naar een volgend niveau in ontwikkeling te komen het leren juist stimuleert. Technologie als toevoeging en in dienst van het onderwijsleerproces lijkt dan meer leereffect te kunnen genereren. Zo geeft Alex aan dat het belangrijk is om goed na te denken welke onderdelen van het leerproces geautomatiseerd kunnen worden, zodat je als docent meer tijd over hebt om studenten te begeleiden, coachen, inspireren en ondersteunen. Goed nadenken over de inzet van technologie begint dus met goed nadenken over leren.

“Machines leren niet, mensen leren wel. En daarom dien je gebruikersonvriendelijkheid in te bedden om het brein aan het werk te zetten en gedachten uit te vergroten.” Alex Beard heeft er wel een mening over en toont de bereidheid om gebruik te maken van de laatste inzichten van onderzoek gericht op lerenden en hun wisselwerking met begeleiders. Het belang van instructie en begeleiding is dan ook niet uit de lucht gegrepen. Wat helaas niet van alle sprekers in dienst van technologieproducten kan worden gezegd, gezien de vele onderwijsmythes die gaandeweg de BETT met de nodige onbescheidenheid worden tentoon gespreid om voor waar te worden aangenomen.

Terug naar de taxichauffeurs in Londen. Net als bij de taxichauffeurs in Londen, helpt het om studenten dus zelf te leren nadenken en hen te ondersteunen bij hun leerproces op de juiste momenten. Scaffolding noemen ze dat hier: het bouwen van stijgers rondom het leerproces van de leerling of student. Jared Stein ziet hier dan ook een belangrijke ondersteunende rol van technologie voor de docent, waarbij hij gebruikmaakt van twee metaforen: “Als je kijkt naar Iron Man dan is Tony Stark alleen een superheld in zijn robot-pak. Luke Skywalker daarentegen wordt door Yoda getraind om zelf na te denken en zijn krachten als Jedi Master te ontwikkelen.” Het robotpak vertaalt hij daarmee naar een toevoeging aan de werkelijkheid; superkrachten mét een pak. Maar wat als je pak in de was zit en er ineens een schurk voor je neus staat? Nee, dan heb je meer aan een grootmeester die je just-in-time de juiste informatie geeft en ook nog even de tijd neemt om jouw handelen uitgebreid samen met jou te evalueren. Zo moet je ook een beetje naar het leerproces kijken volgens Jared. Om die reden hebben ze bij Canvas (een elektronische leeromgeving) een tool ontwikkeld die studenten een duwtje in de juiste richting kan geven. Bijvoorbeeld een vriendelijke reminder om opdrachten op tijd in te leveren. Experimenten met deze tool leverde al interessante resultaten op, waaronder het feit dat er een toename van 10 procent was als het ging om op tijd ingeleverde opdrachten. Wat tegelijkertijd een voorbeeld is van het presenteren van een feit dat niet zo heel veel zegt, wanneer de context van het onderzoek niet wordt geschetst.

Wij vonden het in ieder geval een interessant verhaal met een aantal mooie aanknopingspunten voor ROC Mondriaan en hebben dan ook intensief met elkaar nagepraat. Conclusie van ons gesprek? Met elkaar het gesprek voeren over de rol die technologie kan spelen binnen ons onderwijs is erg belangrijk. De komende periode gaan we hier zeker mee aan de slag!