Het verschil tussen Iron Man en Luke Skywalker

Er is wetenschappelijk onderzoek gedaan naar de hersenen van taxichauffeurs in Londen. Voordat je hier aan de slag kunt als taxichauffeur moet je een pittig examen afleggen en zo ongeveer alle straten en steegjes van Londen uit je hoofd kennen. Uit het onderzoek bleek dat taxichauffeurs een grotere hippocampus hebben. Dit is het gebied waar je (onder meer) ruimtelijke informatie opslaat. Tegelijk zien we dat, door het gebruik van navigatiesystemen, het formaat van dit deel van de hersenen juist afneemt. Use it, or lose it. Tijdens een zeer interessante presentatie van Alex Beard (Teach for All) en Jared Stein (Canvas) werd dan ook de vraag gesteld: hoe zorgen we ervoor dat technologie ons ondersteunt om slimmer te worden, niet dommer? Samen met Maxime Vollers (Menskracht7) volgde ik deze interessante presentatie en schreven we samen dit blog.

Op de Bett Show in Londen zijn vele voorbeelden te zien van mooie apps, leeromgevingen en tools die het leren ‘super gebruiksvriendelijk’ moeten maken. Maar is dat dan eigenlijk wel zo’n goed idee? Technologie in het onderwijs kan studenten heel erg helpen. Van iets simpels als het rustig terug kunnen kijken van een instructiefilmpje, tot een interactieve game op je smartphone om te oefenen met rekenen. Vaak zien dit soort apps en tools er erg mooi uit en zijn ze bijzonder gebruiksvriendelijk. Alex Beard ziet hier juist het probleem: “Iets nieuws leren is hard werken en het is niet effectief als technologie dat harde werken van de student overneemt.” The paradox of the guided user noemt Alex dit. Dat houdt onder mee in dat technologie het leren stopt wanneer er niet meer wordt nagedacht over de stappen die een student zet. Hoeveel telefoonnummers ken jij bijvoorbeeld nog uit je hoofd? Daar waar gemak in gebruik aantrekkelijk lijkt, ligt afhankelijkheid van technologie op de loer. Leren als doel lijkt daarmee ondergeschikt te zijn aan gebruiksgemak, terwijl het expliciteren of benoemen van de stappen die gevolgd zijn om naar een volgend niveau in ontwikkeling te komen het leren juist stimuleert. Technologie als toevoeging en in dienst van het onderwijsleerproces lijkt dan meer leereffect te kunnen genereren. Zo geeft Alex aan dat het belangrijk is om goed na te denken welke onderdelen van het leerproces geautomatiseerd kunnen worden, zodat je als docent meer tijd over hebt om studenten te begeleiden, coachen, inspireren en ondersteunen. Goed nadenken over de inzet van technologie begint dus met goed nadenken over leren.

“Machines leren niet, mensen leren wel. En daarom dien je gebruikersonvriendelijkheid in te bedden om het brein aan het werk te zetten en gedachten uit te vergroten.” Alex Beard heeft er wel een mening over en toont de bereidheid om gebruik te maken van de laatste inzichten van onderzoek gericht op lerenden en hun wisselwerking met begeleiders. Het belang van instructie en begeleiding is dan ook niet uit de lucht gegrepen. Wat helaas niet van alle sprekers in dienst van technologieproducten kan worden gezegd, gezien de vele onderwijsmythes die gaandeweg de BETT met de nodige onbescheidenheid worden tentoon gespreid om voor waar te worden aangenomen.

Terug naar de taxichauffeurs in Londen. Net als bij de taxichauffeurs in Londen, helpt het om studenten dus zelf te leren nadenken en hen te ondersteunen bij hun leerproces op de juiste momenten. Scaffolding noemen ze dat hier: het bouwen van stijgers rondom het leerproces van de leerling of student. Jared Stein ziet hier dan ook een belangrijke ondersteunende rol van technologie voor de docent, waarbij hij gebruikmaakt van twee metaforen: “Als je kijkt naar Iron Man dan is Tony Stark alleen een superheld in zijn robot-pak. Luke Skywalker daarentegen wordt door Yoda getraind om zelf na te denken en zijn krachten als Jedi Master te ontwikkelen.” Het robotpak vertaalt hij daarmee naar een toevoeging aan de werkelijkheid; superkrachten mét een pak. Maar wat als je pak in de was zit en er ineens een schurk voor je neus staat? Nee, dan heb je meer aan een grootmeester die je just-in-time de juiste informatie geeft en ook nog even de tijd neemt om jouw handelen uitgebreid samen met jou te evalueren. Zo moet je ook een beetje naar het leerproces kijken volgens Jared. Om die reden hebben ze bij Canvas (een elektronische leeromgeving) een tool ontwikkeld die studenten een duwtje in de juiste richting kan geven. Bijvoorbeeld een vriendelijke reminder om opdrachten op tijd in te leveren. Experimenten met deze tool leverde al interessante resultaten op, waaronder het feit dat er een toename van 10 procent was als het ging om op tijd ingeleverde opdrachten. Wat tegelijkertijd een voorbeeld is van het presenteren van een feit dat niet zo heel veel zegt, wanneer de context van het onderzoek niet wordt geschetst.

Wij vonden het in ieder geval een interessant verhaal met een aantal mooie aanknopingspunten voor ROC Mondriaan en hebben dan ook intensief met elkaar nagepraat. Conclusie van ons gesprek? Met elkaar het gesprek voeren over de rol die technologie kan spelen binnen ons onderwijs is erg belangrijk. De komende periode gaan we hier zeker mee aan de slag!